bilgisayar kursu, kurs planı

A+

Kurs Planı

Ders 1: Bilgisayarlar

• Bilgisayarların Tarihi.

• Bilgisayarların fonksiyonları.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 2: Elektronik İletişim

• Bilgisayar içindeki iletişim.

• Bilgisayar veri yolu (bus).

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 3: Bilgisayar Teknolojisi

•Bilgisayar içindeki işlemler.

•Bir bilgisayarın bileşenleri.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 4: CPU

•Mikro İşlemciler.

•Yükseltme.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 5: Bilgisayarın Güç Birimi

•Güç birimi.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 6: Bellek

•ROM ve RAM

•Bellek eşlemek.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 7: Disk Sürücüler

•Disket sürücüler.

•Sabit disk sürücüler.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 8: Genişleme Yuvaları

•Ekleme veri yolları.

•Expansion Kartlar.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 9:Modemler

•Modemler.

•Kablo ve bağlantılar.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 10: Windows İşletim Sistemleri

•Bir bilgisayarı yükseltmek.

Uygulama: Kurs notlarında belirtilen uygulamalar.

Test: Kurs notlarında yer alan test sorular.

Ders 1

DERS 1: BİLGİSAYARLAR

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Bilgisayarların Tarihini Tanıtmak.

-Bilgisayarların Fonksiyonlarını Açıklamak.

I. BİLGİSAYAR NEDİR?

Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle aritmetik ve mantıksal ve işlemleri yapabilen ve yaptığı

işlemlerin sonucunu saklayabilen. Sakladığı bilgilere istenildiğinde ulaşılabilen elektronik bir

makinedir. Bu işlemleri yaparken veriler girilir, işlenir, depolanabilir ve çıkışı alınabilir. Bilgisayar

işlem yaparken hızlıdır, yorulmaz, sıkılmaz. Bilgisayar programlanabilir. Bilgisayar kendi başına bir iş

yapmaz.

Giriş: Kullanıcı tarafından ya da bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler,

sözcükler ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır.

İşlem: Gereken verilere göre, programın yetenekleri ölçüsünde yapılan işlemler.

Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. Giriş yapılan veriler, işlenen veriler bellekte saklanır.

Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, belgeler. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya

diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır.

Bir bilgisayar sistemi donanım ve yazılım sistemlerinden oluşur:

Bilgisayar donanımı (hardware): Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle

tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı gibi

bileşenler donanımdır.

Bilgisayar yazılımı (software): Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl

çalışacağını söylerler. Elle tutulmazlar. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayarda çalışırlar.

Bilgisayar yazılımı iki ana bölüme ayrılır: Sistem programları ve paket programlar. Sistem programları,

işletim sistemi ve diğer destek programlarıdır. Örneğin Windows işletim sistemi bir sistem yazılımıdır.

Paket programlara örnek olarak ise bir ticari programı gösterebiliriz. Paket programlar faturanın

kesilmesini gibi kullanıcı için bir işlemin yapılmasını sağlar.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari ünvanlar ve

markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu dokümanlar ticari amaçlı

olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

II. BİLGİSAYARIN TARİHİ

Bilgisayarlar, bir program temelinde işlemleri yerine getiren elektronik aygıtlardır. Bilgisayarın tarihi

insan oğlunun aritmetik ve matematik alanındaki çalışmalara paralel olarak gelişmiştir.

İnsan oğlunun kullandığı ilk hesaplama aracı olan abaküs, bilgisayarın (computer) atası sayılır. Daha

sonra bu alanda yapılmış çok sayıda mekanik aygıt bilgisayarın bugünkü haline gelmesine neden

olmuştur.

Ardından 1945 yılında ENIAC adı verilen ilk elektronik bilgisayar Amerika'da bir Üniversite de

geliştirilmiştir. ENIAC, 30 ton ağarlığında, 20,000 vakum tüpünden oluşan dev bir makineydi.

ENIAC dahil bütün bilgisayar aygıtlarının amacı verileri işlemekti. Veri işlemek (data processing):

verileri (input) almak ve üzerinde değişik işlemleri yapmak. Ardından da çıktı (output) olarak ekranda

ya da kağıt üzerinde sonucu vermekti.

A+

Ancak zaman içinde daha küçük bilgisayarlar geliştirildi. 1980 yılında IBM firması, Microsoft MS-DOS

ile çalışan IBM PC bilgisayarını piyasaya sürdü. Bu adımın ardından bilgisayar donanımı ve yazılım

artık büyük bir endüstri haline gelerek bugünlere geldi.

III. BİLGİSAYARIN FONKSİYONLARI

Bir bilgisayar verileri işler ve çıktı (bilgi) olarak elde etmemizi sağlar. Bilgisayarların temel

fonksiyonları şöyle özetlenebilir: girdi, işlem, depolama, çıktı, kontrol vb işlemler.

Girdiler bilgisayara kullanıcı tarafından girilen verilerdir. Bilgisayarlar klavye, fare, tarayıcı gibi

birimlerden alınan girişleri kabul ederler. İşlemci (processor) tarafından işlenen bu veriler daha sonra

ekran, yazıcı gibi çıktı aygıtlarıyla kullanıcıya iletilir.

Bir bilgisayarın temel fonksiyonlarını yerine getirmede kullanılan temel birimlerine bir bakalım:

Ana işlem birimi: Bu birimde bütün işlemler denetlenir. Aritmetik işlemler, bellek yönetimi bu birim

tarafından yerine getirilir.

Aritmetik/Mantık birimi: Toplama, çıkarma gibi aritmetik işlemler ve mantık işlemlerinin yapılmasını

sağlar.

Ana Bellek: Verilerin, komutların ve ara sonuçların saklandığı alan.

Kontrol birimi: Diğer bileşenleri uyumlu hale getirir.

Giriş/Çıkış birimi: Veri girişini ve işlenen bilgilerin kullanıcıya gösterilmesini sağlayan işlemleri

yönetir.

IV. GÖZDEN GEÇİRME

1. Bilgisayar nedir?

2. Donanım ve yazılım nedir? Temel görevleri nelerdir?

3. Abaküs ile bugünkü bilgisayarlar arasında ne tür bir benzerlik vardır?

4. Bilgisayarların temel fonksiyonları nedir?

A+

Ders 2

DERS 2: ELEKTRONİK İLETİŞİM

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Bilgisayar içindeki iletişimi açıklamak.

-Bilgisayar veri yolunu (bus) açıklamak.

I. BİLGİSAYAR İÇİNDEKİ İLETİŞİM

Dijital elektronik verilerin iki durumlu bir sistemle temsil eder. Bu iki durum bir ve sıfır

olarak bilinir. 1 ve 0. Bu sayılara bit denir.

A. BİNARY LANGUAGE (İKİLİ DİL)

İkili dil, bit ve sekiz bitin oluşturduğu baytlardan oluşan bir dildir. Bilgisayar içinde verilerin

temsili için ikili dil kullanılır. Dilin ana bileşenleri bit ve bayttır.

Bit, bir ya da sıfırı (1, 0 ya da açık/kapalı) olarak belirtilir.

Bayt (byte) ise sekiz bitten oluşan bir bit kümesidir. Bayt bir karakteri ifade etmek için

kullanılır. Örneğin F karakterini temsil etmek için 11010100 gibi bir baytı ya da sekiz biti

kullansak, bilgisayar içinde F karakterini sayısal olarak temsil edebilecek bir sisteme sahip

olmaz mıyız?

İşte böylece bitler, baytlar ortaya çıkmıştır. Ardından sistem daha fazla bilgiye gereksinim

duyduğu için diğer ölçüler de geliştirilmiştir.

Tablo: Bilgisayar değerleri.

Depolama Birimi Değeri

Bit 1/0

Bayt 8 bit

Word (sözcük) 16 bit

Kilobayt (KB) 1024 Bayt

Megabayt (MB) 1,048,576 Bayt

Gigabayt (GB) 1,073,741,824 Bayt

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

B. İKİLİ DEĞERLERİN ONLU KARŞILI

10010001 ikili bir sayının karşılı onlu sistemde kaçtır? Bunu hesaplamak için aşağıdaki

tabloyu kullanmakta yarar var:

İkili sayı 1 0 0 1 0 0 0 1

Konum 7 6 5 4 3 2 1 0

Mutlak Değer 2 2 2 2 2 2 2 2

Tam Karşılığı 128 64 32 16 8 4 2 1

A+

Onlu Karşılığı 128 0 0 16 0 0 0 1

Toplam: 145

C. ASCII KOD

Bilgisayar içinde karakterleri bir bayt olarak temsil etmek için standart olarak kullanılan

sisteme ASCII (American Standard Code for Information Interchange) kodlama sistemi denir.

Böylece Örneğin F karakterini temsil etmek için 11010100 gibi bir baytı ya da sekiz biti

kullanmak standart hale gelmiştir.

Örnek ASCII değerleri:

1 = 00110000

2= 00110001

...

A=01000001

B=01000010

...

II. BİLGİSAYAR VERİ YOLU (BUS)

Sistem kaynaklarının iyi kullanılabilmesi için bilgisayar içinde bileşenler arasında iletişim

gerekir. İşte bu anlamda, bilgisayarın veriyi taşıdığı kanallara veri yolu (bus) denir. Bilgisayar

içinde değişik türde veri yolları kullanılır. Veri yolları 8-bit, 16-bit, 32-bit ve 64 bit gibi

kapasitelere sahiptir.

External bus olarak adlandırabileceğimiz veri yolları bilgisayar içindeki birimler arasındaki

veri taşımasını sağlar. Bunun dışında çeşitli aygıtları bilgisayar içindeki bileşenlere bağlamak

için kullanılan bir genişleme veri yolları (expansion buses) vardır.

NOT: Bus konusunda daha geniş bilgi için A+ kursunun diğer bölümlerine bakınız.

III. SORULAR

1. What is a bus? (Bus nedir?)

Yanıt: Bus is a group of electrical conductors or wires that connects the elements each other.

2. What is a bit and byte? (Bit ve bayt nedir?)

Yanıt: Bit is a smallest unit of information that is recognized by a computer. Byte is a group

of eight bits and used to represent one character.

3. What is the purpose of ASCII coding system? (ASCII kodlama sisteminin amacı nedir?)

Yanıt: ASCII was developed as the basis for computer communication. Basic ASCII consisted

of 128 binary codes that represents the alphabet.

A+

Ders 3

DERS 3: BİLGİSAYAR TEKNOLOJİSİ

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Bilgisayar içindeki işlemleri açıklamak.

-Bir bilgisayarın bileşenlerini açıklamak.

I. BİLGİSAYARIN TEMEL İŞLEMLERİ

Bilgisayar, kullanıcıdan aldığı verilerle aritmetik ve mantıksal ve işlemleri yapabilen ve

yaptığı işlemlerin sonucunu saklayabilen. Sakladığı bilgilere istenildiğinde ulaşılabilen

elektronik bir makinedir.

Temel İşlemler:

Giriş (Input): Kullanıcı tarafından ya da bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler,

sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından

toplanır.

İşlem (Processing): Gereken verilere göre, programın yetenekleri ölçüsünde yapılan işlemler.

Çıkış (Output): Bilgisayar tarafından üretilen rapor, belgeler. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak

ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır.

II. BİLGİSAYARIN BİLEŞENLERİ

Bilgisayar içindeki işlemleri belli bileşenler (components) yerine getirir.

A. GİRİŞ BİRİMLERİ (INPUT DEVİCES)

Bilgisayarlara veri girmekte kullanılan araçlardır. Klavye, fare, disket, hard disk (sabit disk),

joystick, tarayıcı (scanner), mikrofon, ekran (dokunmatik), CD, barkod okuyucu vb.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

B. İŞLEM BİRİMLERİ (PROCESSİNG UNİTS)

Bilgisayardaki ana işlem birimi CPU ya da işlemci (microprocessor) olarak adlandırılan ana

işlem birimidir. Sonraki bölümde CPU geniş olarak yer almaktadır.

CPU dışında şu işlem birimleri vardır:

İşlem Birimi İşlevi

motherboard Bir şase üzerinde bütün bileşenleri birleştirir.

Chip Set Bir dizi yonga (chip) ya da entegre devre (integrated circuit). Chip Set

işlemci ve diğer yongaları içeren önemli bir grup bileşendir.

Data bus ve Address bus CPU ile diğer bileşenler arasında veri alışverişini sağlayan

bileşenler.

Expansion Slot (Genişleme Yuvaları) Ek aygıtların (çevre birimlerinin) bilgisayara

bağlanmasını sağlar.

Clock (saat) İşlemcinin hızını düzenler.

Memory (Bellek) İşlenecek bilgileri geçici olarak saklar.

C. ÇIKIŞ BİRİMLERİ (OUTPUT DEVİCES)

Bilgisayarda elde ettiğimiz dosyaların çıkışlarını görmek için kullanılan birimlerdir. Ekran,

yazıcı, vb.

A+

II. ÇEVRE BİRİMLERİ

Çevre birimleri (peripheral units, additional components, external devices) bilgisayar veri

girişinde ve çıkışında kullanılırlar.

Bunun dışında bazı aygıtlar hem giriş hem de çıkış için kullanılırlar. Bu aygıtlara I/O (inputoutput)

aygıtları denilir.

A. GİRİŞ BİRİMLERİ

Klavye (keyboard):

Üzerinde harfler, sayılar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır.

Q Klavye ve F Klavye (Türkçe) olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir.

Klavye üzerinde harfler, numaralar ve diğer özel tuşlar vardır.

Joystick:

Genellikle oyun oynamak için kullanılır. Üzerinde bulunan tuşlarla çalıştırılarak bilgisayara

komut verilmesi sağlanır.

Fare (mouse):

Ekranda gözüken imleç (işaret) yardımıyla komut girişi yapmaya yarar. Farenin çevre birimi

olarak kullanılmasıyla işaretleme, tıklama (click) ve sürükleme (drag) yapılarak işlemler

yaptırılır.

Temel fare işlemleri:

İşaretleme: Fare işaretiyle bir şeyin üzerine gelmek.

Tıklama: Farenin sol tuşuna bir kez basmak.

Çift Tıklama: Farenin sol tuşuna kısa aralıklarla iki kez tıklanmasıdır.

Sürükleme: Farenin sol tuşunu basılı tutarak imlecin yerinin değiştirilmesidir.

Sağ Tık: Farenin sağ tuşuna bir kez basmak

BAKINIZ:

ŞEKİL: FARE.

Tarayıcı (Scanner):

Resim, grafik ve önceden yazılmış yazıları bilgisayar ortamına aktarmakta kullanılır.

CD-ROM sürücü (Compact Disk-Read Only Memory ):

Veri depolamak ve okumak için kullanılan aygıt. CD-ROM'lar büyük kapasiteleri ve geniş

kullanımıyla CD kullanımı çok yaygındır. Programları yüklemek, verileri saklamak ve müzik

çalmak için yaygın olarak kullanılır.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

B. ÇIKIŞ BİRİMLERİ

Disket sürücü (disk driver, floppy driver):

Hem giriş hem de çıkış birimidir. Disket denilen manyetik ortama veri yazılabilen ve

üzerindeki verileri okuyabilen bir birimdir. Bir yüksek yoğunluklu (HD-High Density) disket

1.44 MB bilgi saklar.

Ekran-Monitör:

Hem giriş hem de çıkış birimi olarak kullanılır. Giriş ve çıkış birimlerinden gelen verilerin

sonuçlarının ekranda gözükmesini sağlar.

A+

Ekranların boyutu, 14 inç, 15 inç, 17 inç, 20 ve 21 'dir. Genellikle ucuz olduğu için 14 inçlik

ekranlar kullanılmaktadır.

Sabit (Hard) Disk Sürücü:

Sabit disk sürücü, bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir. Sabit disk

kapalı kutu içinde bilgisayarın içinde bulunmaktadır. Sabit disk sürücü, verileri bir dizi dönen

manyetik diskler üzerinde saklarlar.

Sabit diskler bilgisayarın ana kartına IDE (Integrated Drive Electronics), SCSI (Small

Computer System Interface- skazi diye okunur) ya da EIDE (Enhanced IDE, geliştirilmiş

IDE) diye adlandırılan arabirimlerle bağlanırlar.

Yazıcı (printer):

Sistemdeki verileri kağıt üzerine yazdırmaya yarar. Değişik özelliklerde yazıcılar vardır. Bu

ayrım kullanılan teknoloji, hız vb. kriterlere göre yapılır.

Mürekkep püskürtmeli yazıcı(ink jet): Dakikada 1-8 sayfa basabilir. Kartuş takılarak

kullanılır. Lazer yazıcılar (laser) daha hızlı ve daha gelişmiş çıktı verebilirler.

C. DİĞER BİRİMLER

Klasik giriş ve çıkış birimlerinin yanı sıra günümüz teknolojisi, modemler, cep telefonları,

gibi çok sayıda iletişim ve multi medya aygıtının bilgisayarlara bağlanmasına neden olmuştur.

Modem:

Telefon hatları aracılığıyla uzak yerlerde bulunan bilgisayarlar arasında iletişim sağlayan

çevre birimidir. Modemler bilgisayar ve telefon sinyallerini birbirine çevirir. Telefonların

kullandığı analog sinyalleri bilgisayarların kullandığı dijital sinyallere çevirir. Aynı şekilde

tersini de yapar. Fax olarak da kullanılan modemler belli bir hıza sahiptir. 56 Kbps gibi.

III. SORULAR

1. What is the purpose of input devices?

Yanıt: Input devices are used to put information into the machine.

2. What is I/O device?

Yanıt: Some devices handle both input and output. These devices are called I/O devices. For

example hard disk drives, modems, etc.

A+

Ders 4

DERS 4: CPU

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Mikro İşlemcileri tanımak.

-Yükseltme (upgrade) işlemini açıklamak.

I. CENTRAL PROCESSİON UNİT

Tek bir yonga üzerinde bir entegre devredir. Aritmetik, mantık ve kontrol işlemlerini yerine

getirir. Central Processing Unit (CPU) ana işlem birimi ya da yalnızca işlemci (processor ya

da microprocessor) olarak adlandırılır. Bilgisayarın çalışmasını düzenleyen ve programlardaki

komutları birer birer işleyen birimdir. İşlem hızına, kapasitesine ve diğer özelliklerine göre

çeşitli modelleri vardır:

-Intel 80486, 80386, 80286, 8088, 8086 işlemciler.

-Pentium II, III, IV işlemciler gibi.

Ana işlem birimi, Aritmetik ve Mantık Birimi ile Kontrol Biriminden oluşur.

Aritmetik ve Mantık Birimi (Arithmetic & Logic Unit -ALU) : Dört işlem, verilerin

karşılaştırılması, karşılaştırmanın sonucuna göre yeni işlemlerin seçilmesi ve kararların

verilmesi bu birimin görevidir.

Kontrol Ünitesi ( Control Unit -CU) : Işlem akışını düzenler, komutları yorumlar ve bu

komutların yerine getirilmesini sağlar.

Bölümde CPU'ların bileşenlerini açıklayacağız:

A. CLOCK (ZAMANLAYICI BİRİM)

Bilgisayarın işlemlerinde zamanlama önemlidir. Zamanlama sayesinde bilgisayar içindeki

elektronik aygıtlar uyumlu çalışırlar ve iç komutları uygun sırada yerine getirirler. İşte bu

zamanlama clock (saat) ile sağlanır.

Bilgisayarları satın alırken adı geçen 450 Mhz gibi hızlar saatin hızıdır. Diğer bir deyişle

saatin saniyedeki işlem sayısını ifade eder. Böylece 450 Mhz hızındaki bilgisayar saniyede 44

milyon hesaplama yapmaktadır.

Saat hızı, işlemciyi üreten firma tarafından (Intel gibi) belirlenmektedir.

B. İŞLEMCİ NASIL ÇALIŞIR

Örneğin bir Pentium işlemci milyonlarca anahtara ve veri yoluna sahiptir. 3 + 3 = 6 işleminin

bir işlemci tarafından yapılması bizim yaptığımız kadar basit olmayabilir. Bu işlemin adım

adım yapılması, verilerin birer birer saklanması ve ilgili birimlere verilip alınarak işlemler

yürütülür.

Toplama işlemi, işlemci (mikroişlemci) içindeki ALU içinde yerine getirilir. Toplama

işleminin komutu ADD'dir. Buradan ALU içinde belli komutların yerine getirildiğini

söyleyebiliriz.

C. BİR MİKROİŞLEMCİNİN ÖZELLİKLERİ

Bir işlemcinin alt temel birimi vardır:

Birim İşlevi

speed (hız) MHz olarak saat dönüş sayısı.

Transistor sayısı Çok devre (switch) daha fazla güç anlamına gelir.

Register Saklama alanları. Geniş registerlara sahip olmak komutları bir seferde

A+

işletilmesini sağlar.

External data bus (dış veri yolu) Bilgisayar içindeki bütün aygıtlar arasında iletişim

sağlar.

Address bus (adres veri yolu) Adres veri yolunun genişliği işlemci tarafından adreslenebilecek

bellek miktarını belirler.

Internal cache (iç ön bellek) İşlemci içindeki yüksek hızlı saklama alanı. Bu bellek sayesinde

işlemci değişik hızlı aygıtlarla olan iletişimini dengeler.

D. PENTİUM

En yaygın PC işlemcisi üreten firma Intel'dir. Eski oldukları için Intel tarafından üretilen

8086, 8088, 80286, 80386, 80486 işlemcilere burada değinmeyeceğiz. Ancak Pentium

işlemciler hakkında temel bilgilere değinceğiz.

80286 işlemciler sanal bellek (virtual memory) desteğine olanak tanımıştır. Bunun dışında

real mode ve protected mode olmak üzere iki modu ortaya çıkamıştır. Protected mode olarak

adlandırılan bu çalışma şekli işletim sistemlerinin farklı bellek adreslerinde birbirinden

bağımsız olarak çok sayıda uygulamayı çalıştırmalarına olanak tanımıştır.

Intel 80386 işlemciler ise iki tür olarak geliştirilmiştir. SX ve DX işlemciler. DX işlemcileri

SX'lere göre hız, adres ve veri yolu boyutu olarak daha büyük değerlere sahiptir.

80486 ise özellikle işlemciye sistemi kapatmak gibi değişik işlerin yüklendiği bir işlemci

olmuştur. Bunun dışında özellikle hız olarak çok gelişmiştir.

80486'nın ardından Intel, 80586 işlemcisini çıkarmayı uygun görmemiştir. Çünkü sayılar

marka sayılmamaktadır. Bu nedenle 1993 yılında Pentium adıyla yeni bir işlemci

çıkarılmıştır.

Pentium (Series I) Özellikleri:

• Hız: 200 Mhz.

• 32-bit adres yolu.

• 32-bit veri yazmaçları (register)

• 64-bit veri yolları.

• Dual pipeline.

• 8 KB cache bellek.

Bu arada Pentium'a rakip işlemciler de kendisini göstermiştir:

• AMD AmSx86

• Cyrix 6x86

• IBM 6c86

Pentium işlemciler değişik türlere ayrılmıştır:

• Pentium Pro: Profesyoneller için daha fazla ön bellek vb. özellikler.

• Pentium MMX: Multimedia komutları.

• Pentium II, Pentium III, Pentium IV yaygın kullanılanlar.

NOT: Bu arada işlemci testleri için yazılan özel programlar, Pentium IV'ün Pentium III'den

birçok testte iki kat daha hızlı olduğunu göstermiştir.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

II. UPGRADİNG (YÜKSELTMEK)

Bir ana kart üzerindeki işlemcinin yerine gelişmişinin takılmasıyla bilgisayarın işlemci

A+

yükseltmesi yapılabilir. Ancak uyumlu olması ve yeni işlemci yongasının mevcut yere

takılabilmesi gibi durumlar karşımıza gelir.

Değişik işlemci soketleri vardır:

• LIF (Low-insertion force)

• ZIF (Zero-insertion force)

• SIF (Single-insertion force)

PC ana kartlarında yaygın olarak ZIF soketleri kullanılır.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

III. SORULAR

1. What is Clock Cycle? (Saat dönüşü nedir?)

Yanıt: A clock cycle is the timing mechanizm for all activities in a computer.

2. What are the advantages of a Pentium processor according to a 486.

Yanıt: Speed, 32-bir address bus, 64-bir data path, dual pipeline, etc.

3. What is the function of the address bus?

Yanıt: Make CPU access the address bus. Address bus determines maximum amount of

memory that can be used by the CPU.

A+

Ders 5

DERS 5: BİLGİSAYARIN GÜÇ BİRİMİ

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Güç birimini tanımak.

I. POWER SUPPLY

Bir Power Supply (güç birimi) birimi bilgisayara elektriğin girmesini sağlar. AC akımı

çevirerek 3.3 ya da 5 voltluk doğru akım (DC) elde eder.

PC'ler için Power supply birimlerinin değişik biçimleri ve boyutları vardır. Boyutlar

önemlidir, çünkü bilgisayarların değişik boyutta kasaları vardır. Örneğin ATX kasalar için

ATX power supply birimlerinin olması gibi.

Sistemin elektriğinin açılması ve kapatılmasında BIOS ve İşletim sistemi de kullanılır. İşletim

sistemi kapandığında BIOS aracılığıyla sistemin elektriğini kesebilir.

A. POWER SUPPLY KONNEKTÖRLERİ

Güç birimlerinin ana karta (motherboard) bağlanması için değişik konnektörler (connectors)

kullanılır.

AT kasalarda ana kart üzerindeki iki yuvaya P8 ve P9 dişi konnektörleri takılır.

ATX kasalarda ise tek bir 20 kabloyu konnektör kullanılır.

B. ÇEVRE BİRİMLERLE BAĞLANTI KONNEKTÖRLERİ

Çevre birimlere güç aktarmak için molex konnektör kullanılır. Sabit diskler, CD-ROM, vb.

birimlerde bu konnektörler kullanılır. Ayrıca mini konnektör ise disket sürücü gibi birimler

için kullanılır.

Molex konnektörler 5 volt sağlar ve sabit diskler için kullanılır.

Mini konnektörler ise 3.3 volt sağlar ve disket sürücüler için kullanılır.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

II. SORULAR

1. What are the two type of power-supply connectors to motherboard?

Yanıt: For AT style case, P8 and P9. For ATX cases single connector.

2. What are the two type of power-supply connectors to peripheral devices?

Yanıt: Molex connector for hard disk drives and mini connector for disket drives.

A+

Ders 6

DERS 6: BELLEK

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Bellek tanımlarını yapmak.

-RAM ve ROM belleklerini açıklamak.

I. BELLEK

Bilgisayar verileri işlerken ve uygulamaları çalıştırırken bellek (memory) bu bölümde

bellekler hakkında bilgi sahibi olacağız.

İki tür bellek vardır. nonvolatile (sabit) ve volatile (uçucu). Nonvolatile belleklerdeki bilgiler

elektrik kesildiğinde de içindeki bilgileri tutarlar. Volatile bellekler içi ise elektrik

kesildiğinde içindeki bilgiler yok olur.

A. ANA BELLEK (RAM - RANDOM ACCESS MEMORY- RASTGELE ERİŞİMLİ

BELLEK)

Programların ve verilerin kullanıldıkları zaman geçici olarak depolandıkları yerdir. CPU'da

işlemler yapılırken ana bellekte saklanan veriler kullanılır ve işlenen veriler (bilgi) RAM

bellekte tutulur. Elektrik kesildiğinde ana bellekteki veriler kaybolur. Birimi megabayt

(MB)'dır. PC'lerde yaygın olarak 32, 64, 128, 256 MB gibi bellek büyüklükleri

kullanılmaktadır.

Veri Birimi BYTE'dır. Bir Byte 8 Bittir.

1 Bit 0 ya da 1'den (kapalı devre=0, açık devre=1) oluşur.

1 BYTE 1 karakter'dir.

1024 BYTE = 1 KiloByte'dır. (KiloByte = KB)

1024 KB = 1 MegaByte'dır. (MegaByte = MB)

1024 MB = 1 GigaByte (GigaByte = GB)

1024 GB = 1 TeraByte (TeraByte = TB)

"Random Access Memory" terimi belleğin istenilen bölgesine bilgi depolanabilmesi anlamına

gelir.

RAM bir uçucu bellek türüdür. İki tür RAM bellek vardır. DRAM ve SDRAM.

B. ROM

ROM (Read Only Memory) ise salt okunur bellek olarak bilinir. Genel olarak bilgisayar

firmaları tarafından özel bir içeriğe sahip olan bu bellekler özel programları içerirler ve bunlar

bilgisayarın açılışıyla yüklenerek belli kontrol işlemlerinin yapılmasını sağlar.

ROM uçucu olmayan bellek türlerindendir. ROM üzerindeki bilgileri okunabilir, ancak

üzerinde bir değişiklik yapılamaz. Bu bilgiler makineyi kapatma veya elektrik kesintisinden

etkilenmezler ve silinmezler.

Değişik ROM bellek türleri vardır:

PROM : Programlanabilen ROM bellektir.

EPROM : Hem silinebilen hem de programlanabilen ROM bellektir.

A+

C. BELLEK YONGALARI

Değişik tür bellek yongaları vardır: SIPP, SIMM (Single Inline Memory Modules).

SIMM bellek birimleri 30 pin ve 72 pin olmak üzere değişik türde yapılara sahiptir.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

II. SORULAR

1. Describe the difference between ROM and RAM?

Yanıt: ROM is read-only memory and can not be changed. It is generally produced by the

vendor firms and includes control programs.

RAM is a memory and it is used primarily for computer operations. RAM memory is lost if

the power is turned off.

2. What is DRAM ?

Yanıt: DRAM (Dynamic Random Access Memory) is a volatile memory that works only

when the computer has power.

3. What is the difference between SIPPa and SIMMs?

Yanıt: A SIPP (Single Inline Pin Package) is a chip for DRAM chips mounted on it. SIMM

(Single Inline Memory Modules) are new generation of memory chips. SIMM chips have no

pins.

A+

Ders 7

DERS 7: DİSK SÜRÜCÜLER

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Disket sürücüleri tanımak.

-Sabit disk sürücüleri tanımak.

-Disk bölümlerinin dosya türünün seçilmesi.

I. FLOPPY DİSK SÜRÜCÜLERİ

Floppy disks (disketler) özellikle küçük bilgi ve program depolamak için kullanılan

ortamlardır. Yaygın olarak 3.5 inch boyutlarında ve 1.44 MB kapasiteli olanlar kullanılır.

Disket sürücüleri ana karta bir dış veri yolu (external data bus) ile bağlanır.

NOT: Disketler üzerindeki verileri korumak bakımından yetersiz ve kapasite olarak da

yetersiz olduklarından günümüzde artık CD'lere göre popüleritesini kaybetmiştir.

II. SABİT DİSK SÜRÜCÜLERİ

Sabit disk sürücüleri (hard disk drives) geniş kapasiteli depolama birimleridir. Günümüzde bir

PC için 10 GB- 30 GB kapasiteli bir sabit diske sahip olmak olağandır.

Sabit disklerin temel terimleri:

-Head (kafa)

-Cylinder (silindir)

-Track(iz)

Okuma yazma kafaları verilerin okunmasında kullanılan mekanizmanın bir parçasıdır. Silindir

ve iz ise disk üzerindeki alanları tanımlayan bilgidir. Bir disk üzerinde yüzlerce iz bulunur.

Her disk üzerindeki iz kümelerine ise silindir denir. Çok sayıda diski üst üste düşünürseniz iz

ve silindir kavramını daha iyi anlarsınız.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

III. Sabit Disk Türleri

Değişik sabit disk teknolojileri vardır:

-IDE/EIDE

-ESDI

-SCSI

ESDI (Enhenced Small Device Interface) yüksek maliyetlidir.

IDE (Integrated Drive Electronics) sürücüleri yaygın olarak kullanılır.

SCSI (Small Computer System Interface) ise sağlamlığıyla bilinen sabit disk arabirimleridir.

SCSI yüksek performansıyla diğer disk arabirimlerine göre daha pahalıdır.

A+

A. DİSK BÖLÜMLERİ (PARTİTİON)

Disk üzerinde bir alanın işletim sistemi tarafından kullanılabilmesi için sabit disk üzerinde bir

partition (disk bölümü) yaratmak gerekir. Örneğin yeni bir bilgisayara Windows 2000

kuruluşu yapılacaksa yorsa Unpartitioned space üzerinde istenilen büyüklükte bir ya da daha

çok partition yaratılır. Partition büyüklüğü KB olarak belirtilir. Yani 4 GB için 4000 yazmak

gerekir.

İstenilen partition yaratıldıktan sonra FAT ya da NTFS gibi bir dosya sistemiyle formatlanır.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

B. PARTİTİON SEÇMEK

Daha önce belirttiğimiz gibi disk üzerinde bir alanın işletim sistemi tarafından

kullanılabilmesi için sabit disk üzerinde bir partition (disk bölümü) yaratmak gerekir.

İşletim sistemlerinin kurulumunda (install) yapılan ilk düzenlemelerden birisi de sabit diskin

düzenlenmesidir. Bu aşamada disk üzerinde partition (disk bölümü- boş disk üzerinde,

formatlamadan önce yaratılan bir alan) yaratılabilir. Aynı şekilde mevcut partitionlar

görülebilir, silinebilir ya da büyüklükleri yeniden (silerek) değiştirilebilir.

Not: Yeni bilgisayar kuruluşlarında kuruluş cd-rom sürücüsünden başlatılır ve disk üzerindeki

bölümleme Windows 2000/NT kuruluşu sırasında yapılabilir. Bununla birlikte bir açılış

disketi ile açılan bilgisayar FDISK programı kullanılarak ta disk bölümleme işlemi yapılabilir.

Genellikle Windows 98, Windows 95 ortamında bu işlemler böyle yapılmaktaydı.

Windows 2000 mevcut bir partition’a (disk bölümü) ya da kuruluş sırasında yaratacağınız bir

partition’a kurulabilir. Bu durumda Windows 2000, NTFS, FAT ve FAT32 olarak bilinen

dosya sistemlerini destekler. Diğer bir deyişle bu dosya sistemleriyle yaratılmış partitionlara

kurulabilir ya da bu dosya sistemleriyle formatlanmış partitionlar yaratılabilir.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

NTFS

Windows 2000 için geliştirilmiş bir dosya sistemi. Gelişmiş özelliklere sahip olan NTFS

dosya sistemi kurtarma, geniş disk alanını destekleme, uzun dosya adlarını destekleme gibi

özelliklere sahiptir.

NTFS dosya sisteminin özellikleri şunlardır:

-Domain’ler. Active Directory’nin parçası olan domainler güvenlik ayarlamalarının dahakolay

yapılmasını sağlar. Bu nedenle Domain Controller olan bilgisayarlar NTFS dosya sistemine

gereksinim duyarlar.

-File encryption (dosya şifreleme). Daha fazla güvenlik için dosyaların şifrelenmesi.

-Dosya ve kullanıcı bazında güvenlik düzenleme.

-Disk aktivitelerinin loglanması ve elektriklerin kesilmesi durumunda bilgilere erişim.

-Disk kotaları. Her kullanıcı için sınırlı disk alanı kullanımı.

-Büyük alanlara verilen destek. Daha büyük disklerin NTFS ile formatlanması performansı

düşürmez.

A+

FAT

MS-DOS ile birlikte kullanıma başlayan eski bir dosya sistemi. Kısıtlı bir disk alanının tek bir

partition olarak kullanılmasına izin verir (sadece 2 GB).

FAT32

FAT dosya sistemine göre daha küçük cluster size kullanan FAT32 dosya sistemi daha etkin

(performanslı) kullanıma sahiptir.

Not: Windows 2000, Windows 95 ya da Windows 98’in desteklemiş olduğu maksimum 32

GB disk partition’ununda daha fazlasını destekler. Eğer kuruluş sırasında 2GB’tan daha fazla

olan bir alanı FAT ile formatlamaya kalkarsanız Windows 2000 onu FAT32 dosya sistemi ile

formatlar.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

NTFS, FAT ve FAT32 Dosya Sistemleri Arasında Seçim

Windows 2000 kurarken NTFS, FAT ve FAT32 dosya sistemlerinden birisini

kullanabilirsiniz. Önerilen dosya sistemi NTFS’tir.

NTFS dosya sistemi FAT ve FAT32 dosya sistemine göre daha güçlüdür. Windows 2000 yeni

versiyon bir NTFS dosya sistemine sahiptir. Yeni NTFS dosya sistemi Active Directory gibi

birçok yeni özelliklere sahiptir.

Windows 2000 kuruluşunda NTFS, FAT ve FAT32 dosya sistemlerini seçebileceğiniz gibi

eski mevcut dosya sistemine dokunmadan (intact) da kurabilirsiniz. Ancak yeni dosya

sistemine geçecekseniz tercihiniz NTFS olarak yapmanızda yarar var. Bu işlem için mevcut

partition’u NFTS dosya sistem ile formatlamanız gerekir.

Bir FAT ya da FAT32 partition’u NTFS ile formatlamak mevcut bilgilerin silinmesi anlamına

gelir. Ancak fragmantasyon (bölünme) ve performans çevirmeye göre daha iyi olur. Çevirmek

(convert) işlemi mevcut bilgileri bozmadan dosya sistemini değiştirme anlamına gelir.

Çevirme işlemi kuruluşun ardından Convert.exe programı ile yapılır. Bu durumda eski

bilgilere bir şey olmaz.

FAT ya da FAT32 dosya sistemini kullanabileceğiniz tek durum dual-boot olarak bilinen

bilgisayarda birden çok işletim sisteminin bulunmasıdır.

NOT: Daha fazla bilgi için Windows 2000 kurslarına bakınız.

IV. SORULAR

1. What type of cable is used to connect a floppy disk drive to a external data bus?

Yanıt: Floppy disk is connected to the motherboard (external data bus) by a 34-pin conductor

ribbon cable.

2. What type of drive interface is standard on today's PC?

Yanıt: IDE is the standard drive for today's personal computers.

3. What is a partition ?

Yanıt: Partitions are logical parts of a hard disk. There are two types of partition: Primary and

extended. And formats type are: FAT, FAT32, NTFS, etc.

A+

Ders 8

DERS 8: GENİŞLEME YUVALARI

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Genişleme veri yollarını (expansion bus) açıklamak.

I. GENİŞLEME VERİ YOLLARI

Genişleme yuvaları (expansion buses ve expansion slots) bilgisayarın içindeki ana kartına

değişik aygıtları bağlamak için kullanılır. Genişleme veri yolları (yuvalar) aygıtlarla

bilgisayar arasında veri iletişimi sağlar.

A. ISA (INDUSTRY STANDARD ARCHİTECTURE)

1980'li yıllarda geliştirilen IBM PC için geliştirilmiş bir sistemdir. Ana kart üzerindeki ISA

yuvaları (slot) network kartı, ekran kartı gibi aygıtların bilgisayara bağlanmasını sağlar. Hızı

ve kapasitesi nedeniyle günümüzde kullanılmamaktadır.

B. MCA (MİCRO CHANNEL ARCHİTECTURE)

MCA, IBM tarafından geliştirilmiştir. MCA otomatik kuruluma olanak vermesine karşın,

günümüzde artık kullanılmamaktadır.

C. EISA (Enhanced ISA)

EISA, 32-bit ve 8 MHz hızındadır.

D. PCI (Peripheral Component Interconnect)

ISA'nın sınırlamalarını aşmış yeni bir teknolojidir. 32-bir veri iletişimini 33 MHz hızında

yapar. Günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.

E. AGP (Accelerated Graphics Port)

PCI genellikle network kartları, ses kartları ve SCSI adaptörleri için kullanılır. Özellikle

grafik kartı için AGP yuvası geliştirilmiştir.

F. USB (Universal Serial Bus)

USB yeni bir teknolojidir. Özellikle klavye, fare gibi hemen takılan aygıtlar için

geliştirilmiştir. 1.5 Mbps hızındadır.

II. GENİŞLEME YUVALARINI YAPILANDIRMAK

Dış (external) aygıtlar sisteme takıldıklarında otomatik olarak çalışabilirler ya da I/O adresi,

IRQ ve DMA gibi bazı ayarların yapılması gerekir.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

A. I/O ADRESLERİ

I/O adresi aygıtın CPU tarafından bilinen adresidir. Böylece bu adreslere gönderilen komutlar

bu aygıtı ilgilendirecektir.

A+

Örnek:

3F8h-3FFh adresi COM1 için kullanılır.

I/O adresleri otomatik olarak aygıtlara atanırlar. Özellikle Plug-and-Play sistemlerde bu

işlemler mükemmel şekilde yapılır. Bir aygıt içinde manuel olarak bir adres ayarlaması

yapmak gerekirse o jumperlar, switchler ya da yazılım kullanılarak yapılır.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Burada adı geçen ticari

ünvanlar ve markalar bilgi amaçlı kullanılmışlardır ve kendi imtiyazlarına sahiptirler. Bu

dokümanlar ticari amaçlı olarak kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com

adresine bakınız.

B. IRQ

I/O adresi iletişimi sağlar, ancak birden çok aygıtın aynı anda bir aygıtı kullanması

durumunda ne olacak? İşte bir aygıtla iletişimi kontrolüne interruption denir ve IRQ olarak

bilinen değerlerle aygıt CPU tarafından kontrol edilir.

Tablo: IRQ değerleri.

IRQ İşlevi Değişiklik Durumu

IRQ 0 System Timer

IRQ 1 Keyboard Kontrolü

IRQ 2/9 Kullanılabilir Evet

IRQ 3 Com2, Com4 Genellikle

IRQ 4 Com1, Com3 Genellikle

IRQ 5 LPT2 Genellikle

IRQ 6 Disket sürücü

IRQ 7 LPT 1 Genellikle

IRQ 8 Clock

IRQ 10 Kullanılabilir Evet

IRQ 11 SCSI/Kullanılabilir Evet

IRQ 12 Kullanılabilir Evet

IRQ 13 Matematik işlemci

IRQ 14 Birincil IDE Kontrol Birimi

IRQ 15 İkincil IDE Kontrol Birimi Genellikle

IRQ ayarlarları da I/O adresleri gibi otomatik olarak düzenlenir. Manuel olarak ayarlamak

gerektiğinde genellikle işletim sistemlerinin programları kullanılır.

C. DMA (DİRECT MEMORY ACCESS)

CPU'nun çok sayıda veriyi bileşenler arasında transfer etmesi gerekir. DMA yongasının amacı

veri taşımaktır. Örneğin RAM ile disket sürücü arasında veri taşımak gibi.

Bütün aygıtlar veri transferinde DMA kullanmazlar. Ses kartları ve bası SCSI kartlar

kullanırlar. DMA kanalları da aynı IRQ değerleri gibi düzenlenirler.

DMA Kanal İşlevi

0 Kullanılabilir.

1 Kullanılabilir.

2 Disket sürücü kontrol birimi.

3 Kullanılabilir.

4 Birinci DMA kontrol birimi.

A+

5 İkinci ses kartı.

6 SCSI / Kullanılabilir.

7 Kullanılabilir.

DMA ve IRQ sistemleri aynı şekilde çalışırlar. Bilgisayar önce IRQ çakışması varsa onu

algılar. Eğer IRQ'de bir sorun yoksa o zaman DMA'yı kullanır.

D. COM PORTLAR.

Seri ve paralel olarak adlandırılan adresler için yapılan düzenlemelere port denir. Seri aygıtlar

için COM portlar, paralel aygıtlar için de LPT portlar vardır. Portların amacı kendisi takılan

aygıtların kullanımını kolaylaştırmaktır.

Port I/O Adresi IRQ

COM1 3F8 4

COM2 2F8 3

COM3 3E8 4

COM4 2E8 3

LPT1 378 7

LPT2 278 5

III. SORULAR

1. If two of non-PCI devices try to use same I/O address?

Yanıt: Computer will lock up.

2. Under what condition you install a modem using COM3.

Yanıt: If the first modem using COM1,

3. What is the purpose of I/O addresses?

Yanıt: CPU uses the unique address for communicating with devices.

4. What is the purpose of DMA chip?

Yanıt: To move data. It cary out all the data from peripherals to RAM and vice versa.

A+

Ders 9

DERS 9:MODEMLER

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Modemleri tanıtmak.

I. MODEM

Modem aygıtları bilgisayarın telefon hatları aracılığıyla iletişim kurmasını sağlarlar. Modem

adı, Modulator ve Demodülator adlarından gelir. Modem iletişiminde şu temel terimler

kullanılır:

Terim Açıklama

Baud rate Modemin hızı.

bps bits per second (saniyedeki bit) olmak üzere modemin hızı.

A. SAYISAL İLETİŞİM

Telefon aracılığıyla bilgisayarlar arasında bilgi alışverişi yapmak çok adımlı bir işlemdir. İlk

adımda veriler paralel formdan seri forma çevrilir. Ardından sayısal veri paketlere bölünür.

Asynchronous iletişimde iki aygıt birbirine bağlanmadan iletişi yapılır. Synchronous

iletişimde ise gönderilen veri kümelerinin zamanlaması tam olarak yapılır.

PC-to-PC iletişimde modemler Kermit, Xmodem, Ymodem ve Zmodem gibi protokolleri

kullanırlar.

II. UZAKTAN ERİŞİM

Modemlerin diğer bir kullanım alanı da dial-up bağlantılarla Internet'e bağlanmaktır.

Dial-up bağlantılar, kendi modemleri ve telefon bağlantıları aracılığıyla bir RAS server'a

bağlanırlar. Bu bağlantının olabilmesi için, şüphesiz RAS server üzerinde gerekli

düzenlemelerin yapılması gereklidir.

Uzaktan erişim (remote access), LAN networklerine göre değişik protokoller tarafından

desteklenir.

PPP (Point-to-Point Protocol): TCP/IP, IPX, NetBEUI, AppleTalk gibi çok sayıda protokolü

destekleyen bir protokoldür. Windows NT PPP sadece TCP/IP, IPX ve NetBEUI

protokollerini destekler.

PPTP (Point-to-Point Tuneling Protocol): Internet üzerinden erişimi sağlayan protokoldür.

PPTP teknolojisi çok prokollü sanal bir network’ü yaratır. RAS Server’larına modem’ler

aracılığıyla ulaşılır. PPTP ise RAS server’lara Internet üzerinden erişimi sağlar.

PPTP protokolü PPP paketlerinin TCP/IP networkleri üzerinden yönlendirilmesini sağlar.

PPTP, TCP/IP, IPX ve NetBUEI protokollerini destekler. Ancak uzak (erişilecek) network bir

TCP/IP network’ü olmalıdır.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

NOT: RAS (uzaktan erişim) için Windows 2000 ve MCSE kursunun ilgili bölümlerine

bakınız.

A+

III. SORULAR

1. What is the purpose of a modem?

Yanıt: Modem is a peripheral device that enables computers to communicate with other

devices via telephone lines.

2. What are the names of modem protocols?

Yanıt: For PC-to-PC communication, modems use Kermit, Xmodem, Ymodem and Zmodem

protocols.

3. What is handshaking?

Yanıt: Handshaking is the negotiation (anlaşma) rule for communication between two

computers.

4. What is the difference between synchronous and asynchronous communication?

Yanıt: In asynchronous communication timing is independent. In synchronous

communication, data are sent in certain intervals.

A+

Ders 10

DERS 10: WİNDOWS İŞLETİM SİSTEMLERİ

Ders sonunda yapabilecekleriniz:

-Windows 3.x işletim sistemlerini tanıtmak.

-Windows 9.x işletim sistemlerini tanıtmak.

-Windows NT/2000 işletim sistemlerini tanıtmak.

I. MİCROSOFT WİNDOWS 3.1

Windows*, Microsoft® firmasının kişisel bilgisayarlar için geliştirmiş olduğu bir işletim

sistemidir. Windows işletim sisteminin ilk sürümü 1985 yılında çıkarılmakla birlikte, dünyada

kabul görmesi 1992 yılında çıkarılan Windows 3.1 ile olmuştur.

Windows işletim sisteminin en önemli yeniliklerinden birisi grafik bir kullanıcı arabirimi

olmasıdır. Grafik Kullanıcı Arabirimi (Graphical User Interface), bilgisayar (yazılım) ile

insan (kullanıcı) arasında iletişimi sağlayan bir arabirimdir. Grafik Kullanıcı Arabirimi

sayesinde, bilgisayarın ve yazılımların kullanımı daha basit (sezgisel ve görsel) biçime girerek

herkesin kolayca kullanabilmesi sağlanmıştır.

A. DONANIM GEREKSİNİMİ

Windows 3.1 işletim sistemi, DOS işletim sisteminin daha önce kurulu olduğu bir sisteme

gerek duyar. Bu nedenle Windows 3.1 ve MS-DOS 6.0 (6.2 ya da 6.21) ile birlikte

kullanılabilir.

Windows 80286, 80386, 80486 ve üzerindeki mikroişlemcilerde çalışır. Kullanıcının iyi

sonuç alabilmesi için en az 386 bir sistem ve 4 MB (hatta 8 MB) ana bellek (RAM) gerekir.

Bunun dışında bazı uygulamaların daha hızlı çalışması için 10-12 MB ana belleğe gereksinim

duyulur.

Windows 40 MB bir sabit diske de kurulabilir. Ancak, rahat bir kullanım için 100 MB ya da

daha fazla sabit disk önerilir. Örneğin: 170 MB ya da 250 MB hiç de fazla sayılmaz. Çünkü

Windows uygulamaları, Word, Excel, Access vb. programlar ve verileri oldukça fazla yer

kaplarlar.

B. MODLAR (KİPLER)

Windows'un iki tip çalışma kipi (modu) vardır. Standard ve Geliştirilmiş 386 (Enhanced 386).

Bu çalışma biçimleri donanıma bağlıdır. Yeterli donanıma sahip olan bir kullanıcı da istediği

biçimde çalışabilir.

1MB ile 2 MB ana belleği olan bir bilgisayarda Windows standart kipte çalışabilir.

Windows'un geliştirilmiş kipte çalışabilmesi için en az 2 MB ana belleğe gereksinim duyar.

Standart kipte çalışmanın bazı kısıtlamaları vardır: DOS uygulamaları için DOS penceresi

yaratılamaz. Yine birden çok DOS uygulaması aynı anda çalıştırılamaz. Bununla beraber ana

bellek yetersiz kaldığında sabit diskin bir kısmının sanal bellek olarak (virtual memory)

kullanımı standart kipte desteklenmez.

Gelişmiş kipte birden çok DOS uygulaması aynı anda ve pencere içinde çalıştırılabilir. DOS

ve Windows uygulamaları arasında veri kopyalamaya izin verir. DOS 'u üst belleğe taşınır.

Sabit diskin bir kısmını sanal bellek (virtual memory) olarak kullanarak kullanıcının çok

sayıda uygulama ve büyük veri dosyaları ile çalışmasını sağlar.

A+

II. MİCROSOFT WİNDOWS 95

Windows 95®, Microsoft® firması tarafından 24 Ağustos 1995 tarihinde (tüm dünyada)

piyasaya sürülmüş bir işletim sistemidir.

Windows 95 işletim sistemi Intel 80386 ve üzeri mikroişlemciye sahip olan milyonlarca

kişisel bilgisayar (PC) sahibi kullanıcısına hitap ediyor. Windows 95, MS-DOS, Windows 3.1

ve Windows for Workgroups 3.11 işletim sistemlerini kullanan kullanıcılarının işletim

sistemlerini daha gelişmişi ile yer değiştirmeyi amaçlıyor.

Tek bir PC üzerinde Windows 3.1 ve MS-DOS kullanıcılarına hitap eden Windows 95,

Microsoft Ağı olarak tanımlanan Windows for Workgroups, Microsoft NT ağına ve Novell

Netware ağı içinde yer alan bir PC'lere kolayca yüklenebilmektedir.

A. TEMEL ÖZELLİKLERİ

Windows 95'in 32-bitlik mimarisi, Windows 95'in masaüstünde kullanıcıya sürat ve kolaylık

sağlar. Windows 95 birden çok uygulamayı aynı anda çalıştıracak sağlam ve korumalı

(protected) bir ortamı sağlar.

Windows 95 temel sistem mimarisinin özellikleri:

-32-bit veri işler.

-Korumalı kipte çalışır (protected mode).

-Öncelikli bir çok-görevlilik (pre-emptive multitasking) sağlar.

-Plug and Play (Tak-Kullan) teknolojisi standardı sağlar.

Windows 95 işletim sistemi, 32-bit'lik bir mimariye sahip yepyeni bir işletim sistemidir.

Günümüz koşullarında 386 ve üzeri bir işlemcinin ve ana belleğin verimli bir şekilde

kullanılmasını sağlar.

32-bit mimarinin sağladıklarının başında sistem tepkisinin artması ve arka alandaki işlemlerin

pürüzsüz biçimde yapılması gelir. 32-bit olarak değişen dosyalama sistemi (file system),

VFAT ve CDFS ile uzun dosya adlarına olanak tanıyan ve ilerideki gelişmelere açık bir

yapıyı sunar.

32-bit aygıt sürücüleri (device driver), gelişmiş bir performans ve bellek kullanımı sağlar.

İşletim sisteminin birden çok uygulamayı (programı) aynı anda çalıştırması, çok görevlilik

olarak adlandırılır. Windows 3.1, birçok uygulamayı aynı anda çalıştırarak birlikte bir çok

görevliliğe (cooperative multitasking) olanak tanır.

Windows 95, pre-emtive multitasking olarak adlandırılan öncelikli çok-görevliliğe sahiptir.

Windows 95'in en önemli üstünlüklerinden birisi 32-bitlik sanal aygıt sürücüleridir. Windows

95, donanım birimlerini kontrol etmek için 32-bitlik korumalı kipte (protected-mode) çalışan

sürücüler kullanır. Sanal sürücüler birden çok uygulama tarafından aynı anda kullanılabilirler.

Sanal aygıt sürücüleri VxD olarak gösterilirler.

B. PLUG AND PLAY

Plug and Play (Tak-Kullan) teknolojisi, kullanıcıların donanım birimlerini kolayca eklemesini

ve çıkarmasını, diğer bir deyişle esnek bir donanım kullanımını sağlar.

Microsoft, Compaq, Intel ve diğer firmalar birlikte hareket ederek bu teknolojiyi geliştirdiler.

A+

III.DİĞER İŞLETİM SİSTEMLERİ VE WİNDOWS 98/ME

Windows 98, Microsoft işletim sistemi ailesi içinde belli bir sınıfa sahiptir. Windows 98,

masaüstü ve kişisel anlamda kullanılan Windows 95 ve Windows 3.x işletim sistemlerinin

yerine gelmiş bir işletim sistemidir. Kurumsal alanda kullanılan Windows NT. 5.0 ile de belli

ortak özelliklere sahiptir.

NOT: Bu dokümanlar Faruk Çubukçu tarafından hazırlanmıştır. Ticari amaçlı olarak

kullanılmaz. Daha fazla bilgi için www.farukcubukcu.com adresine bakınız.

A. WİNDOWS 2000 VE WİNDOWS ME

Windows NT 5.0, Windows 98’in süperseti olarak açıklanmıştır. Windows NT 5.0 ile

Windows 98 arabirim olarak, yeni teknolojilerin kullanımı olarak çok şeyi paylaşmışlardır.

Bunun yanı sıra pazar olarak farklı hedefleri olan iki ayrı üründür. Bu ayrım daha önceki

sürümlerde olduğu gibi sürmektedir:

Ortak özellikler:

-Win32 Driver Model (WDM)

-Plug and Play

-Güç Yönetimi

-Direct X 7/8.0

Win32 Driver Model (WDM), Windows 98’in yeni sürücü modelidir. WDM Windows 98 ve

Windows NT için aynıdır. WDM ile yeni aygıtlar; USB, HID, IEEE 1394, Digital Audio,

DVD player, still image, ve video capture gibi sistemler desteklenir.

Tablo : Karşılaştırma

Özellik Windows 2000 Prof. Windows Me

İdeal ana bellek 64-128 MB 32 MB

Gerekli minimum disk 1 GB MB 350 MB

İşlemci (minimum) Pentium ya da üzeri

ya da Digital Alpha Pentium ya da üzeri

Simetrik çoklu işlem Evet Hayır

Win32 Öncelikli çok işlem Evet Evet

Win16 Öncelikli çok işlem Evet Hayır

MS-DOS desteği İyi İyi

Dosya sistemi NTFS, FAT, FAT32 FAT, FAT32

Dosya şifreleme Evet Hayır

Kimlik denetimi (yeni) Evet Hayır

Multimedya İyi Çok İyi

B. WİNDOWS 95/98 VE WİNDOWS ME

Windows 95, 1995 yılında çıkan ve özellikle Windows 3.x işletim sistemlerinin yerine

geçmeyi amaçlayan bir işletim sistemidir. Yeni bir kullanıcı arabirimi, uygulamaların

çalışmasında güvenlik, sistem yönetiminde getirdiği kolaylıklarla Windows 95 çok yaygın

olarak kullanılmış bir işletim sistemidir.

Windows 98, Windows 95 işletim sisteminin gelişmiş şeklidir. Windows 98 ile Windows 95

arasındaki ilk bakıştaki temel fark Web özelliğinin yerleşik olarak kazandırılmış olmasıdır.

Tablo: Windows 98’in Windows 95 ile karşılaştırılması

İşlev/Bölüm Windows 95 Windows 98

Masaüstü Statik Aktif

A+

Elektronik posta Exchange Outlook Express

Web browser Yok Yerleşik

ISDN desteği Yok Yerleşik

FAT32 Yok Yerleşik

DVD desteği Yok Yerleşik

Help sistemi Klasik Web

C. MİCROSOFT WİNDOWS 2000

Microsoft Windows 2000, kurumsal, güvenilir, ölçeklenebilir, geniş kurulum olanaklarına ve

çok sayıda yönetim aracına sahip bir işletim sistemidir. Windows NT işletim sistemlerinin bir

devamı olarak yorumlanabilir. Çünkü aynı hedefe ve amaca sahiptir. Bununla birlikte

Windows NT’den kolayca terfi edilir.

Windows 2000 kurumsal (enterprise) alanda kullanılması gereken bir işletim sistemidir. Bu

nedenle en önemli özelliklerinin başında yönetim olanakları be altyapı tasarımı gelir.

Windows 2000 yeni nesil uygulamaların yazılmasını sağlamış ve toplam sahip olma

maliyetini düşürmüştür.

Windows 2000, uygulama geliştiriciler ve kurumsal bilgi sistemleri gereksinimlerini uzunca

bir süre desteklemeye çalışan bir işletim sistemi olacağa benziyor. Daha iyi araçlardan

kastedilen ise çok sayıda yönetim ve destek aracılığıyla yapılan spesifik yönetim

hizmetleridir. Daha iyi destekten kasıt ise araçlar, dokümanlar, eğitim sistemi vb. olanaklarla

daha iyi bir destek sistemini gerçekleştirmektir.

Windows 2000, değişik paketleri olan bir ürün olarak ortaya çıkmanın yanı sıra kısa zamanda

Exchange Server 2000, SQL Server 2000 gibi bütün sunucu yazılımlarını da bu ortama

taşımayı sağlayan temel bir dönüşümü de başlatıyor. Önümüzdeki yıllar, uygulamaların

Windows 2000 üzerinde geliştirilmesine tanık olacağız.

Microsoft Windows 2000’in özellikleri değişik açılardan ele alınabilir. Bunlardan birisi

aşağıdaki sıralamadır: